میگوی پرورشی (وانامی و رزنبرگی)

میگو از پرطرفدارترین منابع پروتئین دریایی در سراسر دنیا محسوب می­  شود. این آبزی به علت دارا بودن ارزش غذایی و اقتصادی بالا، محصول عمده صادراتی در بسیاری از کشورهای دنیا است. صنعت میگو درصد قابل توجه­ ای از کل محصولات آبزی­ پروری را شامل می­ شود. پرورش موفق میگو و دستیابی به تولید مناسب و مطلوب به عوامل متعددی مانند؛ ساختار مناسب و آماده­سازی استخرها، تأمین بچه میگو، غذای مناسب، کیفیت آب و بهداشت و برداشت بستگی دارد. هرکدام از این عوامل با هم ارتباط تنگاتنگی دارند. بنابراین عدم رعایت این نکات در دوره پرورش ممکن است سبب رشد کمتر از حد مطلوب، آلودگی آب، بروز بیماری­ ها، کاهش بازماندگی و کاهش کیفیت محصول شود.

ریخت­ شناسی و فیزفولوژی:

میگوها جانورانی خونسرد هستند كه مجموعه فعالیت ­های فیزیولوژیكی آن­ها مطابق با محیط آبزی است. درجه حرارت داخلی بدن آن­ها تابع درجه حرارت محیط است. به طور كلی میگوها در آب ­های كم­ عمق یا نیمه ­عمیق دریاها بین 27 تا 180 متری و در خلیج فارس بین عمق کمتر از 10 تا 30 متری و در مناطقی كه بستر دارای حالت گلی- لجنی باشد، زندگی می‌كنند. طول بدن میگو از 7 تا 23 سانتی متر بوده كه از دو طرف بهم فشرده شده است. قسمت سرسینه شامل كاراپاس، روستروم یا خار، چشم مركب، آنتن­های بلند و کوتاه، پاهای قدم­زن یا و دهان كه بین زواید گیرنده غذا قرار دارد، كه بلافاصله به مری و معده ختم می ­شود قسمت سرسینه از نظر غذایی برای انسان فاقد ارزش است و معمولا پس از صید از بخش شكمی جدا می­ شود. قسمت شكمی یا دمی؛ شش بند است كه شامل قسمت عضلانی، گوشتی و یا همان بخش خوراكی میگو است و سطح خارجی آن از قطعات كتینی پوشیده شده که در قسمت زیرین هركدام، پاهای شناگر یا باله­ های شنا به­ صورت برگ مانند وجود دارد. انتهای بدن نیز به دم بادبزنی ختم می­ شود كه شامل خار دمی  است. روده در سطح پشتی در داخل گوشت و زیر پوسته كتینی امتداد می­ یابد.

میگوها گسترش جهانی داشته و در دریاها، آب­ های شور و شیرین از نواحی استوایی تا مناطق قطبی یافت می ­شوند. به ­لحاظ درجه شوری آبی که میگوها در آن بسر می­ برند، به دو گروه میگوهای دریازی و میگوهای آب­ های شیرین تقسیم می­ شوند. اكثر گونه ­های دریایی در آبهای كم عمق، یا نسبتا نیمه عمیق و عموما به ­صورت دسته جمعی زندگی می‌كنند. روزها در بستر و زیر رسوبات كف دریا مخفی شده و شب­ ها برای شكار طعمه از پناهگاه خارج می­ شوند. به همین دلیل صیادان در بیشتر مناطق دنیا شب هنگام برای صید میگو به دریا می ­روند. هر یک از افراد این دو گروه بسته به اینکه دامنه درجه حرارت مطلوب برای رشد و تولیدمثل آنها چه مقدار است.

شاه میگوی رودخانه­ ای

یکی از گونه­ های قابل پرورش در ایران شاه ­میگوی رودخانه­ ای می­ باشد. گونه‌های میگوی آب شیرین جنس ماکروبراکیوم در سراسر مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان پراکنده‌اند. این گونه‌ها در اغلب آب­ های شیرین داخلی شامل دریاچه‌ها، رودخانه‌ها، باتلاق­ ها، نهرهای آبیاری، کانال­ ها و استخرها یافت می‌شوند. اغلب گونه‌ها در مراحل نخستین چرخه زندگیشان به آب لب شور نیاز دارند و بنابراین در آب­ هایی یافت می‌شوند که مستقیم یا غیر مستقیم به دریا می‌پیوندند، هر چند بعضی از آنها چرخه زندگیشان را در دریاچه‌های داخلی آب شور یا آب شیرین کامل می‌کنند. بعضی از گونه‌ها، رودخانه‌هایی با آب شفاف را ترجیح می‌دهند، در حالی که بعضی دیگر در آب­ های بسیار گل آلود یافت می‌شوند. طول نرها حداکثر به 320 میلی‌متر و طول ماده‌ها حداکثر به 250 میلی‌متر می‌رسد. رنگ بدن آنها از سبز-خاکستری، قهوه‌ای-خاکستری و یا آبی-خاکستری متغیر است و گاهی در سایزهای بزرگ‌تر رنگ بدن تیره‌تر می‌شود. معمولا آنتن آبی رنگ با چنگک‌های آبی و یا نارنجی دارند. معمولا در شش‌ماهگی به بلوغ رسیده و قابلیت تخم‌ریزی و تکثیر را دارند.

 چرخه زندگی:

برای رشد، تمام میگوهای آب شیرین (مانند سایر سخت­ پوستان) به طور منظم اسکلت خارجی یا پوسته خود را می ­اندازند. این فرآیند به پوست اندازی موسوم است و با افزایش ناگهانی در اندازه و وزن همراه است. چهار شکل مشخص در چرخه زندگی میگوی آب شیرین وجود دارد: تخم، لارو، پست لارو و بالغ.

این جانوران همه چیز خوارند و جیره غذایی آن­ها در نهایت شامل حشرات آبزی و لاروهایشان، جلبک­ ها، دانه گیاهان، حبوبات، بذر و گیاهان، میوه ­ها، نرمتنان ریز و سخت پوستان، گوشت ماهی و پس مانده ­های ماهی و سایر جانوران است. به علاوه ممکن است همجنس ­خوار باشند.

تولیدمثل میگوی آب شیرین:

رسیدگی و آمادگی جنسی میگوی ماده ماکروبراکیوم روزنبرگی قبل از اتمام شش ماهگی حاصل شده و عملیات جفت­گیری در شرایطی که میگوی نر دارای پوسته ­ی سخت و میگوی ماده دارای پوسته ­ای نرم می­ باشد صورت می­ گیرد. در اثر فرآیند جفت ­گیری اسپرم توسط میگوی نر به داخل توده­ی ژلاتینی که در قسمت تحتانی بدن میگوی ماده و در بین چهارمین جفت پاهای حرکتی وجود دارد منتقل و ذخیره سازی می شود.

چند ساعت پس از جفت­گیری و ذخیره­ سازی اسپرم، میگوی ماده اقدام به رهاسازی تخمک­ ها از تخمدان از طریق سوراخ تناسلی که در قاعده پای سوم حرکتی وجود دارد نموده و تخمک­ ها در اثر عبور از توده ژلاتینی لقاح و سپس در سطح شکمی و در بین پاهای شنا حفظ و نگهداری شده و مراحل انکوباسیون خود را در این مکان طی نموده و در اثر حرکات پاهای شنای میگوی ماده کار اکسیژن ­دهی (هوادهی) و تمیز نمودن تخم­ ها که تا زمان تفریخ در محفظه برود نگهداری می­ شوند انجام می­ پذیرد. تعداد تخم حاصله از هر قطعه میگوی مولد، به اندازه و سایز آن وابسته بوده و ارتباط مستقیم با وزن آن دارد. یک میگوی مولد می ­تواند در صورت مساعد بودن شرایط دمایی چندین بار در طی سال تخم ریزی نماید.

مدت زمان انکوباسیون تخم­ ها در دمای 27-28 درجه سانتی­ گراد در حدود 20-21 روز می­ باشد. تخم ­های حاصله از میگوی مادر که در محفظه شکمی نگهداری می­ شوند در ابتدا دارای رنگ زرد روشن تا نارنجی و سپس بتدریج تغییر رنگ داده و به رنگ قهوه­ای و در نهایت 2 الی 3 روز قبل از تفریخ به رنگ خاکستری تبدیل می­ شوند. تخم­ها پس از تفریخ وارد مرحله لاروی میگوی آب شیرین می­ شوند.

لارو (Larvae):

پس از تفریخ تخم ، لاروها خارج شده و در درون آب رها می­ شوند. لاروهای میگوی آب شیرین بصورت وارونه در درون آب و با حرکات جهشی از ناحیه دم شنا می­ نمایند. لاروهای تازه خارج شده از تخم نمی­ توانند بیش از 48 ساعت در درون آب شیرین مقاومت و یا زنده بمانند بنابراین لازم است آب مورد نیاز برای پرورش آنها از نوع لب ­شور و دارای شوری بین 9 تا 19 قسمت در هزار باشد.

وضعیت تغذیه در لاروها با افزایش سن آنها فعال­ تر شده و ضروری است غذا به طورمرتب و منظم در محیط پرورش در اختیار آن­ها قرار گیرد. غذاهای مورد استفاده در مراحل لاروی شامل زی­ شناوران جانوری ریز ، کرم ­ها ، مراحل لاروی بی مهرگان آبزی و ... می­ باشند. میگوی بزرگ آب شیرین دارای 11 مرحله لاروی می ­باشد که پس از هر بار پوست اندازی یک مرحله جدید لاروی تظاهر می­ نماید. پس ازآخرین پوست اندازی، دگردیسی مراحل لاروی کامل شده و به پست لارو میگوی آب شیرین تبدیل می­ شوند. طول دوره لاروی میگوی آب شیرین با توجه به کیفیت و کمیت غذا، دمای آب پرورش و تغییرات پارامترهای کیفی آب از 15 تا 40 روز به طول می­ انجامد، بهترین دمای رشد مراحل لاروی و پست لاروی این موجود از 28 تا 31 درجه سانتی­ گراد می ­باشد.

پست لارو (Post Larvae):

پس از سپری شدن مراحل لاروی، لارومیگوی آب شیرین به پست­ لارو تبدیل می­ شود. پست­ لارو میگوی آب شیرین از نظر ظاهری شبیه میگوی بالغ آب شیرین است با این تفاوت که اندازه آن کوچک ­تر و ریزتر می ­باشد. طول بدن پست لارو در حدود 7 تا 10 میلی­ متر و وزن آن نیز 6 تا 9 میلی­ گرم می ­باشد.

پست لاروها در طی مراحل اولیه زندگی خود به صورت معلق در ستون آب شنا نموده و به تدریج و با افزایش سن آن­ها رفتار کف­زی از خود نشان می­ دهند. پست­ لاروها در هنگام شنا به صورت مستقیم شنا کرده و سطح پشتی آن ها همانند میگوی بالغ در بالاترین سطح قرار می­ گیرد. پست­ لاروهای میگوی آب شیرین قدرت تحمل محدوده وسیعی از شوری را داشته و به تدریج و با افزایش سن به آب­ های شیرین مهاجرت می­ نمایند. غذای مورد استفاده مراحل پست لاروی میگوی آب شیرین شامل لارو حشرات، ناپلئوس آرتمیا و غذای گیاهی است بنابراین رژیم غذایی آن­ها از لارو و بالغ حشرات، جلبک ­ها، نرمتنان، کرم ­ها و ماهی می­ باشد. تحت شرایط تراکم بالا و کمبود مواد غذایی پست لاروها رفتار هم جنس­ خواری از خود بروز می ­دهند بنابراین لازم است در طول دوره پرورش  پست ­لارو به این نکات توجه ویژه ­ای شود. رنگ بدن پست لاروها در ابتدا از حالت نیمه شفاف به حالت صورتی و نارنجی در ناحیه سر تغییر پیدا می­ کند و پس از تبدیل شدن آن­ها به مرحله جوانی رنگ بدن آنها متمایل به آبی و در بلوغ به رنگ قهوه­ای متمایل می­ شوند. بچه میگوهای ماکروبراکیوم روزنبرگی می­ توانند در مراحل پست لاروی، جوانی و بلوغ در آب شیرین نگهداری، ذخیره سازی و زیست نمایند.

میگوی بالغ (Adult) :

میگوهای جوان و مسن و بالغ ماکروبراکیوم روزنبرگی با رنگ آبی متمایل به سبز قابل تشخیص بوده هر چند برخی مواقع ممکن است آنها را به رنگ قهوه­ای نیز مشاهده شوند. رنگ بدن میگوها نتیجه نوع و کیفیت مواد غذایی می ­باشد که میگوها از جیره غذایی دریافت می­ کنند. میگوی نر بالغ از نظر اندازه از میگوهای ماده بزرگتر و از این طریق تشخیص جنسیت نر از ماده به راحتی امکان­ پذیر می ­شود. علاوه بر آن دومین پای حرکتی یا قدم زن میگوی نر و انبرک آن و همچنین سر میگوی نر بزرگتر از میگوی جنس ماده می­ باشد. در پایه پنجم پاهای حرکتی میگوی نر، به طرف داخل زایدهایی به شکل حباب­ های شفاف تحت عنوان ترمینال آمپول وجود دارد که محل خروج اسپرم از آنجا می ­باشد. پاهای حرکتی میگوی نر به شکل یک خط موازی و نزدیک به هم و با کمی فضای خالی و باز بین آنها قرار گرفته اند که می ­تواند در شناسایی میگوی جنس نر از ماده که دارای یک شکاف و یا بریدگی عریض در جفت پای آخر حرکتی می ­باشد کمک نماید. علاوه به آن در قاعده پای سوم حرکتی میگوی ماده سوراخ تناسلی باز می­ شود.

بر اساس خصوصیات ظاهری و خارجی سه نوع میگوی نر قابل شناسایی می ­باشد:

میگوی نر بازو آبی: این نوع از میگوهای نر را می ­توان با بازوی بلند و انبرک ­های آبی و خاردار مشاهده کرد.

میگوی نر با بازوی نارنجی کم­رنگ و پر­رنگ: میگوهای نر با بازوی نارنجی کم­رنگ و با وزن کمتر از 10 گرم دارای رشد کند ولی قدرت رسیدگی جنسی و تولید مثل بالاتری نسبت به دیگر همنوعان خود می­ باشند. میگوهای نر بازو آبی و برخی از نرهای بازو نارنجی کم­رنگ دارای تولید مثل فعال و در جفت­ گیری موفق می­ باشند و همچنین در قلمرو طلبی از سایر میگوها برتری دارند. علاوه بر آن میگوهای نر بازو آبی از میگوهای ماده­ای که در حال پوست­ اندازی می­ باشند و آسیب پذیر شده­ اند محافظت می­ کنند. میگوهای نر بازو آبی با افزایش سن در برخی از مواقع یک دوره طولانی را بدون پوست اندازی سپری می­ کنند و در نهایت پوست اندازی، تلف و یا اینکه به حالت رشد برمی­ گردند.

مشخصات استخرهای پرورش میگوی آب شیرین:

فراهم نمودن مکان احداث کارگاه و استخر پرورشی: نوع مکانی که برای پرورش انتخاب می‌گردد بسیار مهم است. به‌عنوان‌مثال تا جایی که امکان دارد بایستی استخر و کارگاه‌های پرورشی را در نزدیکی آب رودخانه‌ها احداث نمود که هم دسترسی به منبع اصلی آب فراهم گردد و هم میزان هزینه‌ها کاهش یابند. از طرفی دیگر اکثر این‌گونه از میگوها در مراحل اولیه رشد و لاروی نیاز به آب‌شور دارند که چرخه زیستی اولیه آن‌ها بهتر است در مصب رودخانه و دریا صورت گیرد. 

شرایط اقلیمی: بهترین شرایط آب و هوایی برای پرورش میگو آب شیرین مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری سراسر جهان است.

نوع بافت خاک: نوع خاکی که در زمین احداث استخر مورد استفاده قرار می‌گیرد بهتر است که حدود 40 درصد آن از رس به جهت نگهداری آب تشکیل‌شده باشد.

ویژگی و خصوصیات استخرهای پرورشی: عمدتاً استخرهای پرورش میگو از جنس خاک هستند اما از بتن و سیمان هم برای ساخت استفاده می‌گردد که با توجه به شرایط آب و هوایی و گونه میگو عملیات احداث آن‌ها متفاوت است. معمولاً مساحت موردنیاز برای پرورش میگو ده هزار مترمربع (یک هکتار) در نظر می‌گیرند.
بعد از احداث استخر و بنا نهادن قسمت‌های مختلف، حال نوبت آوردن آب به داخل استخر و استفاده از مولد نر جهت اسپرم گیری و تخمک ریزی است. معمولاً مولد گیری میگو جهت لقاح عمدتاً وابسته به طبیعت است که بهترین زمان برای مواد گیری میگو از آب در فصول اسفند، اردیبهشت و فروردین است.

• اندازه مطلوب: 1 – 0/2 هكتار
• عمق مطلوب: 1 –0/7 متر
• شيب ديواره ها : 3 به 1 تا 2 به 1
• منبع آب : چاه يا كانال­هاي كشاورزي
• دماي مطلوب:  با افزایش درجه حرارت، لارو سریع­تر رشد و پوست اندازی می­ کند. دامنه درجه حرارت مطلوب 26-31 درجه سانتی­ گراد است. در حرارت زیر 24-26 درجه سانتی­ گراد لارو به خوبی رشد نخواهد­کرد. همین طور درجه حرارت بالای 33 درجه سانتی­ گراد معمولاً کشنده است. از تغییرات ناگهانی در درجه حرارت آب باید جلوگیری کرد، زیرا که ممکن است موجب شوک و مرگ ­ومیر شود.
• مطلوب: 8/5 – 7
• میزان تعویض آب روزانه: 5% در استخرهای پرواری و 10% در استخرهای نرسری .

ویژگی ­های محیطی براي پرورش لارو ماكروبراكيوم روزنبرگي:

کوددهی و شکوفایی پلانکتونی:

فیتوپلانکتون ­ها بعنوان حلقه ابتدایی تولیدات اولیه در استخر در پرورش میگوی آّب شیرین از اهمیت بسزایی برخوردار هستند و بصورت مستقیم و غیر مستقیم مورد تغذیه میگو قرار می­ گیرند. بنابراین جهت فراهم کردن مواد معدنی مورد نیاز رشد فیتوپلانکتون­ ها در استخر کوددهی صورت می گیرد. برای کوددهی استخرهای پرورش میگو می­ توان از کودهای شیمیایی و حیوانی استفاده کرد. به طور کلی اعمالی که بلوم پلانکتونی در استخر انجام می­ دهد در زیر آمده است:

1. تاثیر بر پارامترهای کیفی آب از جمله میزان اکسیژن محلول، درجه حرارت و pH  
2. منبع اصلی تولید اکسیژن در استخر .
3. بطور مستقیم و غیرمستقیم به­ عنوان غذای طبیعی در استخر مصرف می­ شود.
4. تثبیت کیفیت آب و شرایط محیطی استخر با جذب مواد غیرآلی
5. کاهش سمیت گازهای آمونیاک، نیترات، نیتریت و هیدروژن سولفید.
6. مصرف دی­ اکسیدکربن در طی روز .
7. جذب فلزات سنگین از قبیل آهن از آب استخر .
8. جلوگیری از رشد و توسعه جلبک ­های سبز – آبی کفزی و جلبک­ های رشته ­ای
9. برخی از فیتوپلانکتون ­ها ( کلرولا ) با ترشح ماده کلرین مانع رشد ویبریوها می­ شوند.

سن ايده آل نوزادان براي ذخيره سازي 4 هفته و اندازه آنان 5 – 3 سانتي ­متر مي ­باشد.

مي­ توان میگوی آب شیرین را بصورت تك گونه ­اي (منوكالچر) و چند گونه ­اي (پلي كالچر) همراه گونه ­هايي همچون كپور علفخوار، كپور نقره­اي، تيلاپيا، خامه ماهي و صدف پرورش داد .
 •دوره پرورش 7 - 4 ماه و بطور متوسط 6 ماه است .
 •تراكم ذخيره سازي: 40000 – 30000 قطعه در هکتار
 •میگوی آب شیرین به روش­ های زیر پرورش داده می­ شود: پرورش در محیط محصور، پرورش در قفس، پرورش متراکم در استخرهای خاکی و کشت توام با ماهی.

اصول بهبود کیفیت آب استخرهای پرورش میگوی آب شیرین:

1-  آب

الف- دماي مناسب براي رشد و تغذيه ميگو آب شيرين 26 تا 30 درجه سانتي گراد است .

ب- ميزان اكسژن محلول آب بيش از 4 ميلي گرم در ليتر

ج- pH مناسب جهت پرورش 8/5-7

د- شوري  PPT 0/5 جهت پرورش

ه- سختي PPM 40 تا 150

2- خاك

الف- استخرهاي پرورش ميگو بصورت خاكي بوده و اندازه استخر 1-0/7 هكتار مناسب­ترين استخرها جهت پرورش ميگو آب شيرين مي­ باشد. عمق استخرها 2 – 6/2 متر است.

ب- pH  خاك استخر تا حد امكان مي­ بايست خنثي باشد.

پ- جنس خاك، رس يا رسی لومی يا لومی رسی باشد.

طول دوره پرورش و زمان رهاسازي و برداشت میگوی آب شیرین:

زمان رهاسازي ميگو آب شيرين از نيمه دوم ارديبهشت ماه كه دماي آب به 20 و بالاي 20 درجه سانتي گراد مي­ رسد انجام مي­ گيرد و طول دوره پرورش 150 تا 160 روز است تا ميگو به وزن بازاري برسد. مناسب­ ترين مرحله جهت رهاسازي در زمان پرورش PL₁₅  تا PL₃₀ مي ­باشد.

زمان برداشت بر اساس دماي آب تعيين مي ­گردد و زمانيكه دماي آب به 20 درجه سانتي­ گراد رسيد مي ­بايست عمليات برداشت ميگو انجام پذيرد.

میگوی وانامی یا پا سفید غربی

گونه جدیدی که محققین شیلات کشورمان به صنعت تکثیر و پرورش میگوی ایران معرفی کرده‌اند میگوی پا سفید یا وانامی نام دارد. این گونه بومی سواحل غرب آمریکای لاتین است. از مزایای آن می‌توان مقاومت به شوری، سرما و بیماری را نام برد و همچنین بالاترین رشد را در میان سایر گونه‌های پرورشی دارد.

پوست ­اندازی و رشد:

همانند دیگر بندپایان، میزان رشد میگوها به دو عامل: تناوب پوست­ اندازی (زمان بین دو پوست ­اندازی) و افزایش رشد (در هر بار پوست­ اندازی چقدر رشد می­ کند) بستگی دارد، به دلیل اینکه بدن میگو با پوشش سخت (اسکلت خارجی) احاطه شده، جانور برای رشد باید پوشش قدیمی خود را انداخته و پوشش جدید و بزرگ­تری را به ­وجود آورد. پوشش خارجی ابتدا نرم است اما به تدریج سخت می­ شود. پوست­ اندازی غیر طبیعی غالبا اولین فرایند فیزیولوژیکی آشکاری است که وجود استرس را نشان می ­دهد. بنابراین پرورش­ دهندگان باید به تغییر دفعات پوست­ اندازی (به ویژه کاهش آن) توجه داشته باشند.

تولیدمثل:

میگوهای نر در وزن 20 گرم و میگوهای ماده در وزن 28 گرم به بلوغ می‌رسند، یعنی در اولین سال زندگی‌شان در شرایط مساعد قابلیت تخم‌ریزی و تکثیر را دارند. میگوهای خانواده پنائیده دو جنسی بوده و هریک از جنس ­ها، دستگاه تناسلی خارجی مختص به خود دارد.

جنس نر: دستگاه تولیدمثل میگوی نر شامل یک جفت بیضه (در زیر قلب)، لوله ­های اسپرم ­بر، غدد مولد هورمون است. قسمت خارجی دستگاه تولیدمثل میگوی نر پتاسما نامیده می شود. بیضه ­ها سفید رنگ و نرم بوده و به یکدیگر متصل هستند. پتاسما از تغییر شکل چین خوردگی­ های طولی اولین جفت (پاهای شنا) تشکیل شده و در میان اولین و دومین پاهای شنا قرار گرفته و اسپرم را به داخل اندام تناسلی میگوی ماده هدایت می­ کند.

جنس ماده: دستگاه تولیدمثل جنس ماده شامل تخمدان، مجرای تخم­بر و منفذ تناسلی است. تخمدان ­ها یک جفت بوده که از نظر شکل و محل با بیضه میگو قابل مقایسه است. تخم ­ها در فولیکول­ های روی سطح تخمدان رشد کرده و از راه مجاری تخم­بر خارج می­شوند. اندام تناسلی ماده یا تلیکوم ممکن است به ­صورت باز یا بسته باشد که البته این موضوع به گونه میگوی مربوطه بستگی دارد.

چرخه زندگی میگوی پنائیده:

مراحل مختلف چرخه زندگی میگوهای خانواده پنائیده به ترتیب: تخم، لارو ناپلیوس، لارو پروتوزوآ، لارو مایسیس، لارو پیشرفته، میگوی جوان، میگوی بالغ.

از آنجا که شروع دوره پرورش میگو در استخرهای خاکی از مرحله لارو پیشرفته (پسـت لارو) است، بنابراین به ­طور مختصر این مرحله از زندگی لاروی میگوها و مراحل پس از آن شرح داده می­ شود.

لارو پیشرفته: در این مرحله؛ میگو از نظر شکل ظاهری شبیه گونه بالغ است ولی هنوز به اندازه واقعی نرسیده است و به تدریج به طرف کرانه­ های ساحلی و آب­ های لب ­شور مهاجرت می ­کند. میگو در این مرحله از زندگی حالت پلانکتونی نداشته و در آب­های کم ­عمق مناطق ساحلی زندگی می ­کند. در این محیط لاروها به سرعت رشد کرده و به میگوهای جوان تبدیل می­ شوند. تغذیه آن­ها در محیط ­های پرورشی از آرتمیا، روتیفرها و کوپه ­پودها است. لارو بعد از گذر از مرحله مایسیس به مرحله پست لاروی تبدیل می­ شود و بدن آن­ها شفاف و یك رشته طویل به رنگ قهوه­ای تیره از نوك شاخك حسی تا انتهای تلسون كشیده شده است. پاهای شنا دارای مژه می ­باشند. اندازه ششمین حلقه شكمی بزرگتر از طول كاراپاس است. در دوره ­های پایانی این مرحله طول بدن و كاراپاس افزایش می­ یابد و از شفافیت بدن كم شده و رنگشان تیره می ­شود.

اصول بهبود کیفیت آب استخرهای پرورش میگوی وانامی:

مهمترین عامل در رشد و بقای میگو، کیفیت آب است. بنابراین پرورش ­دهندگان باید با مدیریت مناسب بتوانند تا حد امکان شاخص ­های فیزیکوشیمیایی آب را به حد مطلوب نزدیک کنند. مهم ترین شاخص ­های آب مؤثر در کمیت و کیفیت تولید به شرح زیر هستند.

 دما: دمای آب به صورت روزانه و فصلی تغییر می‌كند، به همین علت بر دمای بدن میگو تأثیر می ­گذارد. میزان فعالیت ­های متابولیسمی رابطه مستقیم با درجه حرارت آب دارد. در شرایط طبیعی کاهش دما نسبت به افزایش آن، باعث مرگ ­ومیر بیشتر میگوها می­ شود. در مناطق گرمسیر که دما به بالاترین حد خود می ­رسد، رشد کاهش می­ یابد. دمای مورد نیاز برای رشد مطلوب بین گونه­ های مختلف میگو متفاوت است. درجه حرارت مناسب آب برای رشد و پرورش میگو بین 28 تا 33 درجه سانتی­ گراد است. هنگامی که آب بیش از حد گرم باشد، میگوها کمتر تغذیه می­ کنند و در نتیجه رشد کمتری دارند. همچنین در موقع سرد شدن زیاد نیز تغذیه میگوها کاهش می­ یابد. بنابراین میزان مصرف غذا باید به طور دقیق بررسی شود تا از هدر رفتن غذا و آلوده شدن آب استخر جلوگیری شود. در دمای بالای 36 درجه و کمتر از 22 درجه سانتی­ گراد معمولا تغذیه ضعیف و متوقف می­ شود. به­ طوریکه در دمای پایی ن­تر از 10 درجه سانتی­ گراد تلفات آغاز می­ شود. بهتر است دما در طول روز دوبار به وسیله دماسنج اندازه­ گیری شود، یکبار بین ساعت 6 تا 7 صبح و بار دیگر حدود 3 تا 4 بعد از ظهر، هردو اندازه ­گیری باید در منطقه تغذیه ­ای میگو و نزدیک کف استخر انجام شود. برای پایین آوردن دمای آب استخر می­ توان تعویض آب انجام داد.

pH: عدد 7 نشانه خنثی بودن آب است و در واقع pH آب مقطر برابر عدد 7 است. بالاتر از آن، آب قلیایی بوده و کمتر از آن آب اسیدی است. افزایش مقدار دی اكسید‌كربن محلول باعث كاهش مقدارpH  شده و كاهش مقدار دی­ اكسید كربن و خروج آن از آب باعث افزایش pH می­ شود. بنابراین شكوفایی فیتوپلانكتونی كه در طول روز طی عمل فتوسنتز، دی­ اكسید كربن را مصرف می­ کند میزان pH را افزایش داده به صورتی كه در بعد از ظهر مقدار آن به حداكثر خود می ­رسد و طول شب با آزادسازی دی ­اكسید‌كربن طی عمل تنفس، pH  را كاهش می ­دهد كه حداقل آن در صبح است.pH   برابر 8-8/5 مناسب ­ترین pH در استخرهای پرورش میگو است. به طور كلی با آهك پاشی مناسب و تعویض آب به موقع می­توان pH را تعدیل و كیفیت آب را حفظ نمود.

شوری: شوری در واقع عبارت است از كل یون­ های محلول در آب. در آبزی­ پروری شوری به صورت گرم در لیتر (قسمت در هزار یا ppt) عنوان می­ شود. مهمترین یون ­هایی كه شوری را تشكیل می­ دهند عبارت­ اند از: سدیم، پتاسیم، كلسیم، منیزیم، كلر، سولفات، و بی‌كربنات. علاوه بر یون­ های فوق؛ مواد دیگری نیز به مقدار بسیار اندك نظیر فسفر، نیتروژن غیرآلی، آهن، منگز، سیلیسیم، روی، مس، برم و عناصر دیگـر در آب وجود دارند.

اكسیژن محلول: اكسیژن محلول در آب مهم ترین عامل در استخر پرورش میگو است. اكسیژن محلول بر میزان سوخت ­وساز میگو تأثیر گذاشته كه این عامل خود تضمین‌كننده میزان رشد، بازماندگی و وضعیت سلامتی میگو است. میزان مطلوب اکسیژن برای پرورش میگو 5 میلی­ گرم درلیتر و کمترین حد آن 2 میلی­ گرم در لیتر بیان شده است.

عمق قابل رؤیت: به حداکثر عمقی از آب که به وسیله چشم غیرمسلح از خارج قابل رؤیت باشد، عمق قابل رؤیت یا کدورت گفته می­ شود کدورت آب استخر تحت تأثیر مواد معلق در آب متغیر است که ممکن است موجودات زنده تک­سلولی یا پرسلولی و یا مواد بی­جان مانند ذرات گرد و غبار باشد. البته این کدورت برای کارشناسان مزرعه پرورش میگو قابل شناسایی است. گزارش ­های موجود در زمینه کدورت مناسب برای میگو 35 تا 45 سانتی­ متر است. عمق قابل دید به ­وسیله سشی دیسک اندازه ­گیری می­ شود.

تغذیه میگوی پرورشی

مدیریت غذادهی:

مدیریت تغذیه بچه میگوها از مهمترین نكات برای موفقیت در تولید میگوست. به ­طوریکه غذا یكی از مهم ترین نهاده ­های سیستم پرورشی است و حدود 60-55 درصد هزینه پرورش در سیستم متراكم و حدود 40 درصد هزینه پرورش در روش نیمه ­متراكم را به خود اختصاص می ­دهد. هدف از مدیریت تغذیه، تولید با سودآورترین و اقتصادی­ ترین روش ممکن و حفظ سرمایه است. در ابتدای دوره پرورش، میزان غذا حدود یك كیلوگرم به ازای هر یك صد هزار میگو تعیین می­ شود (جیره کور). کشت تجارتی موفق میگوی آب شیرین به غذای مکمل نیاز دارد. نوع این غذا بسیار متنوع است و مواد زیر را در بر دارد: مواد خام جانوری یا گیاهی، مخلوط­ های غذایی تهیه شده در کنار استخر و غذاهای ترکیبی. در بعضی جاها نیز از برنج و محصولات فرعی برنج به صورت مخلوط با غذاهای دیگر استفاده می ­شود. ضریب غذایی ۲:۱-۳:۱ برای جیره­ های ترکیبی مورد انتظار است. ضریب غذایی مواد تر همچون ماهی­ های هرز به علت رطوبت بسیار آن­ها بالاتر است (حدود ۷:۱-۹:۱ ).

شاخص ­های غذای باکیفیت:

پایداری در آب: یك غذای خوب و با كیفیت باید بعد از ورود در آب 2 الی 3 ساعت پایداری خود را حفظ كند و بعد از گذشت این زمان باید غذا نرم شده باشد.، غذایی كه در آب بیش از 8 ساعت پایدار باشد، غذای خوبی نخواهد بود.، اگر غذا دارای پایداری نباشد، نتیجه این امر هدر رفتن غذا، بالا رفتن هزینه، آلوده شدن آب استخر و در نهایت دشوار شدن مدیریت استخر است.، قوام و پایداری غذا بایستی با قرار دادن آن در آب به مدت 30  دقیقه و مشاهده نحوه شكسته شدن ذرات غذا بررسی شود.

جذابیت غذا: اگر میگو غذایی را كه در آب ریخته شده، آن را بخورد نشان­دهنده این است كه غذا مورد علاقه میگو است میزان جذابیت غذا را می توان از طریق غذاهای مختلف در سینی­ های غذایی به طور جداگانه بررسی كرد. غذایی كه زودتر از بقیه مصرف شده و سینی خالی شود نشانه این است كه آن غذا از نوع دیگر جذابیت بیشتری دارد.

اندازه ذرات غذا: سایز غذا ارتباط نزدیكی با اندازه میگو دارد. میگوهای كوچك ذرات غذایی كوچك را مصرف می‌كنند؛ در حالی كه میگوهای بزرگ از ذرات غذایی بزرگتر استفاده می­ کنند.

سالم بودن غذا: مواد اولیه بکار رفته باید کیفیت بالایی داشته و به دور از مواد سمی و آفت­ کش ­ها باشد.

نحوه غذادهی: با توجه به اینكه میگوها همانند ماهیان پرتحرك نیستند و در محدوده­ های كوچكی جابجا می ­شوند، بنابراین عدم توزیع یكنواخت غذا می­ تواند از یك سو باعث گرسنگی و اتلاف تعدادی از میگوها و از سوی دیگر باعث انباشته ­شدن مواد غذایی اضافی، هدر رفتن مواد غذایی و آلودگی آب شود. در واقع باید تمام تلاش این باشد كه غذا را به میگوها بدهیم نه به استخر. همانطور كه اشاره شد میگوها به آرامی و به ­طور پیوسته تغذیه می‌كنند. لذا لازم است كه میزان جیره غذایی تعیین شده را در چندین نوبت در شبانه ­روز به میگوها بدهیم. تعداد دفعات غذادهی با توجه به سن میگوها متفاوت است. همچنین میزان غذا در هر نوبت با توجه به سن تغییر می­ کند.

کیفیت غذا: نام تجاری یک غذای میگو به تنهایی نشانه مرغوبیت غذا نیست و برای اطمینان باید مراحل کنترل کیفی غذا مورد بررسی قرار گیرد. مواردی نظیر کیفیت مواد اولیه، مراحل ساخت و شرایط نگهداری غذا می ­توانند اثرات مهمی بر روی کیفیت غذا داشته باشند. مواردی که باید در انتخاب یک غذای مناسب برای تغذیه میگو در نظر گرفته شود عبارت­ اند از:

باید یکنواختی سایز و رنگ غذا مورد بررسی قرار گیرد.، غذا باید عاری از خاکه باشد، غذا نباید در هنگام مصرف در روی آب شناور باشد، کیسه­ های غذا نباید دارای سوراخ باشد، سطح دانه غذا باید صاف باشد.، غذا باید بوی خوبی داشته باشد و بوی کپک و کهنگی ندهد. غذا باید کاملا خشک بوده و عاری از رطوبت باشد. غذا نباید قارچ­ زدگی داشته باشد.، ذرات اولیه تشکیل ­دهنده غذا باید به­ خوبی آسیاب شده و مخلوط شوند بطوری که هر ذره کوچک غذا حاوی کلیه مواد تشکیل ­دهنده باشد.

تغذیه مناسب یکی از عوامل عمده و موثر در رشد میگو است. در این خوراک سعی گردیده تمامی احتیاجات میگو وانامی رفع شود. غذای میگو وانامی در شرکت دریا شیلان دز دارای نسبت مناسب پروتئین به انرژی و میکرومغذی­ های معدنی و ویتامینه مورد نیاز میگو است تا بتوان رشد مناسب از آن انتظار داشت. همچنین با اضافه کردن مواد غنی از کیتین در خوراک میگو سعی گردیده نیاز کیتینی میگو به خصوص در زمان پوست­ اندازی تامین شود. استفاده از مواد اولیه­ ی با کیفیت و قابلیت هضم بالا موجب می­ شود میگو با اشتها تغذیه کرده و مدفوع کمتری دفع شده و شرایط کیفی آب کمتر دچار تغییرات شود. با توجه به مصرف خوراک پلت شده در تغذیه میگو، حفظ شکل فیزیکی خوراک طی زمان مرف و جلوگیری از تجزیه زودرس آن در آب برای این شرکت از اهمیت ویژه ­ای برخوردار است.

دفعات غذادهی: غذادهی باید حداقل 4 بار در روز و در ساعت­ های 7 صبح، 11 ظهر، 5 بعد از ظهر و 10 شب انجام شود. حداقل چهار بار غذادهی در روز به دلایل زیر است: اکثر غذاهای موجود در بازار در مدت 2 تا 4 ساعت در آب متلاشی می ­شوند، اگر دفعات غذادهی کم شود، در واقع مقدار غذایی که در هر وعده داده می ­شود زیاد است؛ در نتیجه بخشی از غذا در بستر استخر مدفون شده و از دسترس میگو خارج می­ شود. در این حالت این بخش از غذا تجزیه شده و هیچگاه به تغذیه میگو نمی­ رسد، با تعداد زیاد دفعات غذادهی، ضریب تبدیل غذایی کاهش یافته و میزان هدر رفتن غذا به حداقل می­ رسد. به علل مختلف نظیر افزایش یا کاهش دما، کاهش میزان اکسیژن محلول، کاهش کیفیت آب، استرس حاصل از بروز بیماری و یا پوست­ اندازی ممکن است میزان مصرف غذا کاهش یابد. در چنین مواقعی باید مقدار غذا را کاهش داده و بعد از شناسایی علت و رفع آن، به آرامی مقدار غذا افزایش یابد. بهتر است که هر هفته، یک یا دو مرحله غذادهی را حذف نمود تا اشتهای میگوها افزایش یابد.

توصیه کلی برای مقدار تغذیه روزانه میگو آب شیرین وجود ندارد زیرا این مقدار بستگی به اندازه و تعداد میگوها در استخر، کیفیت آب و خاصیت غذا دارد. بهترین رهنمود برای مجریان استخر، تغذیه تا حد تقاضاست. غذا به طور معمول در اطراف محیط استخر در محل­ های کم عمق که منطقه خوبی برای تغذیه است پخش می­ شود. در بعضی از مواقع غذا به ” منطقه تغذیه ” در چند متری کناره محدود می ­گردد. در هر دو مورد مجری استخر می­ تواند ببیند چه مقدار غذا مصرف شده است. اگر هیچ غذایی در روز بعد باقی نماند، مقدار غذا باید افزایش یابد. اگر مقدار زیادی غذا بماند، مقدار آن را باید کاهش داد و یا حتی به مدت یک روز قطع کرد. مقدار اولیه غذای پیشنهادی با استفاده از جیره خشک، در یک استخر دارای 5 عدد میگو در متر مربع باید در حدود  Kg/ha 25/6 در روز باشد. میزان تغذیه روزانه به تدریج از مقدار اولیه، به هنگام برداشت بسیار افزایش می ­یابد. احتمال می­ رود که میزان غذا در روزهای پیش از برداشت به حد بالای  Kg/ha 37/5 در روز برسد (پس از 8-6 ماه).